Paulownia omszona: posadź cesarskie drzewko szczęścia!

Już na początku maja cesarskie drzewko szczęścia udowadnia, że w pełni zasługuje na swoją nazwę. Paulownia omszona rozkwita wtedy okazałymi, fioletowymi kwiatami które roztaczają w powietrzu słodki zapach. Jej uprawa w Polsce stanowi spore wyzwanie i rzadko kończy się sukcesem... czy można jednak oprzeć się urokowi paulowni i odmówić tej księżnej wszelkich starań, skoro jak żadne inne drzewo zasługuje na królewskie traktowanie? Kapryśna czy nie, swoim kwitnieniem z nawiązką wynagrodzi poświęcony jej czas i troskę!

Paulownia omszona (Paulownia tomentosa), którą nazywa się także paulownią puszystą, została nazwana na cześć rosyjskiej księżnej Anny Pawłowny Romanowej i to od swojej patronki drzewo zyskało swoje inne popularne nazwy jak cesarskie drzewko szczęścia, czy paulownia cesarska. 

Pospolite określenia paulowni wyjątkowo trafnie podsumowują wszystkie zalety tego drzewa: jest wymagające jak księżniczka, wyjątkowe jak cesarzowa i prawdziwym szczęściarzem będzie ten, komu zakwitnie.

Kwiatostany paulowni rozkwitają w maju

Jak i gdzie uprawiać paulownię?

Paulownia nie jest wybredna w stosunku do podłoża w którym rośnie. Dobrze poradzi sobie nawet w niezbyt żyznej ziemi a przy tym toleruje podwyższone zanieczyszczenie powietrza. W swojej ojczyźnie funkcjonuje nawet jako roślina pionierska! Paulownia nie może jednak rosnąć w cieniu; jest wyjątkowo łakoma na światło i w miejscach zacienionych nie będzie się dobrze rozwijać. Okazałe, fioletowe kwiaty i wielgachne liście sprawiają, że doskonale nadaje się jednak do uprawy w wyeksponowanych miejscach, gdzie z każdej strony można ją podziwiać. Niestety im bardziej odsłonięte stanowisko, tym większe ryzyko przemarznięcia paulowni, dlatego warto znaleźć złoty środek, którym moim zdaniem będzie posadzenie cesarskiego drzewka stosunkowo blisko domu, od strony południowej, lub pomiędzy zabudowaniami. Budynki zapewnią roślinie ochronę przed mroźnymi przeciągami, nagrzewające się mury będą oddawać jej ciepło, a zapach kwitnących gałązek będzie wpadał wprost do mieszkania. W ten sposób wszyscy wygrywają.

Paulownia i przemarzanie

To egzotyczne i urokliwe drzewo jest bardzo podatne na przemarzanie. Ostatnio zimy są co prawda bardzo wyrozumiałe, jednak może się to zmienić w każdej chwili. Jeden potężniejszy mróz może przemrozić gałęzie i konary paulowni, a wtedy nici ze spektakularnego kwitnienia. W ten sposób uszkodzonej rośliny nie musisz się jednak pozbywać zupełnie. Jeśli twoje drzewko przemarzło, wiosną wytnij wszystkie uszkodzone pędy i pozwól roślinie się zregenerować. 

Paulownia omszona z nasion i pierwsze kwitnienie

Nasiona paulowni wysiewa się wiosną. Kiełkują bez większych problemów i szybko rosną, dając swoim właścicielom nadzieję na rychłe uzyskanie kwitnących egzemplarzy. Na pierwsze kwiaty paulowni uprawianej od nasiona będziesz musiał jednak cierpliwie poczekać - około 8-10 lat. Przez ten czas drzewka nie należy przycinać i oczywiście nie może ono  w tym czasie przemarznąć. Jeśli tak się stanie, praktycznie całe czekanie zacznie się od początku. Kwitnące egzemplarze paulowni omszonej można zobaczyć wiosną głównie w ogrodach botanicznych i arboretach (np. w Krakowie, Wrocławiu, Powsinie). To, jak okazale cesarskie drzewko zakwitnie wiosną widać już jesienią poprzedniego roku, bo właśnie wtedy formują się pąki kwiatowe. Niestety część z nich może jeszcze zimą uszkodzić mróz, dlatego nawet liczne pąki nie są gwarancją obfitego kwitnienia. Pierwsze pąki kwiatowe paulowni otwierają się na początku maja, przed rozwojem liści. Może się jednak zdarzyć że kwiaty zostaną uszkodzone przez ostatnie, późnowiosenne przymrozki.

 Pączki kwiatowe paulowni zawiązują się jesienią

Dojrzewające torebki nasienne paulowni

Kwiatostany paulowni są niezwykle okazałe, nawet do 30cm długości. Bladofioletowe kwiaty przypominają kwiaty naparstnicy (ang. foxglove) , dlatego po angielsku paulownię nazywa się także foxglove tree. 

Uprawa paulowni w Polsce

Paulownie są cennymi drzewami nie tylko ze względu na swoje wielkie, silnie pachnące kwiaty. Są również uważane za najszybciej rosnące drzewa na świecie. W ciągu jednego sezonu nowe pędy wybijające od korzeni potrafią osiągnąć nawet 3m wysokości, a liście na takich pędach dorastają do 60cm średnicy. Z tego względu czasami uprawia się paulownie tylko dla ich giantycznych liści - zwłaszcza tam, gdzie i tak jest dla nich za zimno by mogły zakwitnąć. W południowo-wschodnich Chinach, skąd pochodzi paulownia, jest znacznie cieplej i drzewa te dostają dużo więcej słońca. Dzięki temu ich nowe pędy mogą odpowiednio zdrewnieć, a to wpływa na ich większą odporność na chłód. W naszym klimacie niestety wymarzanie paulowni jest sporym problemem i trzeba się przygotować na to, że nawet kilkuletnie okazy mogą nie przetrwać zimy. Najczęściej wydadzą jednak wtedy wysokie odrosty, częściowo rekompensując nimi brak kwiatów. Właśnie poprzez odrosty korzeniowe możesz także rozmnożyć paulownię. Sadzonki odkop jesienią i posadź je w nowym miejscu, solidnie zabezpieczając przed mrozem (kopczykiem ziemi, korą, liśćmi, kompostem lub słomą). Nawet jeśli nie doczekasz się na nich kwiatów, zawsze mogą ozdobić ogród liśćmi.

Olbrzymie liści cesarskiego drzewa także są nie lada ozdobą

Na wielu zdjęciach na pewno zobaczysz cudowne zdjęcia alejek, przy których rosną rzędy kwitnących paulowni. Chociaż zazwyczaj takie zdjęcia są trochę podkolorowane, to jednak nie kłamią: rzeczywiście w okresie kwitnienia te cesarskie drzewka wyglądają bardzo malowniczo. W Polsce jednak taki efekt nie jest możliwy do osiągnięcia. Sorry, ale taki mamy klimat!

Kwiaty paulowni są bladofioletowe, wewnątrz ozdobione pasami

Nie pomyl!

Podobny kształt i wielkość liści oraz kwiatów sprawiają, ze paulownię można pomylić z surmią (katalpą). Różni je jednak kolor kwiatów (białe u surmii i fioletowe u paulowni) oraz torebki nasienne (podobne do orzechów u paulowni i długie, podobne do strąków u katalpy). Oba gatunki bardzo ładnie i intensywnie pachną.

Paulownia (po lewej) i katalpa (po prawej)