czwartek, 1 października 2015

Zbieramy nasiona ziół. To proste!

Jak zbierać nasiona ziół?Wiele popularnych gatunków ziół możesz rozmnażać nie tylko przez sadzonki, ale także przez wysiew nasion. Ziołowy ogródek jesienią może być ich niewyczerpanym źródłem. Warto zebrać ich chociaż trochę - jeśli nie dla siebie, to dla przyjaciół. Zestaw nasion różnych ziół zapakowany w ozdobne torebki może być doskonałym i niebanalnym prezentem (a do tego nic nie kosztuje!). Uprawiasz zioła w swoim ogrodzie? Świetnie!

Rozpocznij zbiory ziołowych nasion!




O tym warto pamiętać, zbierając własne nasiona ziół:


  • z kuchennych ziół zbieramy głównie liście, czasami kwiaty. Jeśli na bieżąco obrywasz nie tylko same liście, ale też całe wierzchołki pędów, pobudzasz co prawda krzewienie się roślin i wydawanie kolejnych liści, ale hamujesz jednocześnie zawiązywanie kwiatów, a później nasion. Jeśli chcesz zebrać swoje własne nasiona ziół, pamiętaj by nie nękać wszystkich ziołowych krzaczków ciągłym uszczykiwaniem wierzchołków. Te, które zostawisz w spokoju zakwitną i zawiążą nasiona.
  • niektóre zioła zdecydowanie łatwiej rozmnażać przez sadzonki, niż przez wysiew nasion: tyczy się to np. mięty, melisy, oregano (lebiodki) czy szałwii a inne, jak np. cebula, szczypiorek czy ogórecznik rozmnażamy praktycznie tylko poprzez siew.
  • pięknych krzaczków np. szałwii czy lawendy uzyskanych z wysiewu nasion doczekasz się nie w roku siewu, ale dopiero na kolejny sezon. Dlatego zastanów się czy chce ci się tyle czekać. Może jednak wolisz kupić wiosną gotową sadzonkę w sklepie?
  • własnoręczny zbiór nasion to super zabawa i mnóstwo frajdy. Zrób to dobrze, a zaoszczędzisz na kupowaniu paczkowanych nasion każdej wiosny. Upewnij się, czy znasz wszystkie triki zbierania i przechowywania nasion. Możesz je tez zapakować do ozdobnych papierowych torebek i sprezentować innemu maniakowi ziół.
  • nasiona ziół z własnego ogródka są super ekologiczne. Wiesz co zbierasz, znasz ich źródło i pochodzenie oraz jakość i możesz je komuś podarować z czystym sumieniem. Chyba, że się trochę pobrudziło błotkiem.


Jak zbierać nasiona popularnych ziół kuchennych:



1. Nasiona bazylii


Kwiaty bazylii pospolitej są szczodrze wypełnione nektarem, dlatego zlatują się do nich pszczoły, które je zapylają. Dzięki temu na kwiatostanach bazylii zawiązuje się mnóstwo nasion, które łatwo możne zebrać na następny rok. Jeśli na twojej ogródkowej bazylii rozwinęły się już kwiaty, nie obrywaj ich wszystkich od razu ale pozwól by przynajmniej część z nich wydała nasiona. W przypadku bazylii, która nie jest odporna na mróz bardzo się to opłaci: na kolejny rok będziesz już miał własne nasiona i nie będziesz musiał kupować ich w sklepie.


Kiedy zbierać nasiona bazylii?

Nasiona bazylii dojrzewają dość późno, zwykle we wrześniu, a głównie w październiku. Najlepiej zaczekaj, aż rośliny zupełnie zaschną. Ale wcześniej nie zapomnij zjeść wszystkich listków!


Jak zbierać nasiona bazylii?

By zebrać nasiona bazylii pozwól im najpierw dojrzeć - kwiatostany powinny zupełnie zbrązowieć. Później zetnij je, dokładnie wysusz w suchym i ciepłym miejscu, a następnie włóż do płóciennego woreczka i mocno rozetrzyj. Po odrzuceniu śmieci na dnie woreczka błyszczeć będą czarne, owalne nasiona.

Jak zbierać nasiona ziół?
Dojrzewające nasiona bazylii ukryte w suchych kwiatostanach.

Nasiona bazylii możesz także zebrać przeczesując suche kwiatostany ręką, tak jak włosy grzebieniem.


2. i 3. Nasiona cebuli i szczypiorku



Nasiona cebuli i szczypiorku są bardzo podobne, w końcu te warzywa (i zioła) są ze sobą blisko spokrewnione. Na szczytach pędów rozwijają się białe (u cebuli) lub jasnofioletowe (u szczypiorku) kwiaty zebrane w kuliste baldachy. Jeśli ich nie zjesz - bo oczywiście można je też zjeść - zaschną i wydadzą czarne, matowe nasiona. Zasychające pędy kwiatostanowe cebuli i szczypiorku dość łatwo się łamią i przewracają, dlatego pospiesz się ze zbiorem ich nasion zanim spadną na ziemię lub zmyje je deszcz. Zielony szczypior szczypiorku i cebuli wysianych wiosną zbierzesz jeszcze w tym samym roku. Szczypiorek możesz zostawić by przezimował w gruncie, a małe cebulki zbierz jesienią i wysadź ponownie następnej wiosny, a urosną z nich piękne cebule.



Kiedy zbierać nasiona cebuli i szczypiorku?

Szczypiorek zawiązuje nasiona już od czerwca, cebuli schodzi z tym dłużej - zwykle trzeba poczekać do lipca. 


Jak zbierać nasiona cebuli i szczypiorku?

Kiedy tylko zobaczysz na kwiatostanach czarne nasiona zetnij całą główkę i wrzuć ją do papierowej torebki, np. takiej po mące lub cukrze. W suchym i ciepłym miejscu nasiona dojrzeją i wysypią się. Później już tylko potrząśnij zaschniętym kwiatostanem by reszta nasion wyleciała do torebki, wyrzuć go, a nasiona zapakuj na następny rok.

Jak zbierać nasiona ziół?
Kwitnący szczypiorek

Jak zbierać nasiona ziół?
Dojrzewające nasiona cebuli


4. Nasiona cząbru




Cząber ogrodowy uprawiamy w naszym klimacie podobnie jak bazylię - jako zioło jednoroczne. Znacznie lepiej od bazylii znosi jednak suszę. Cząber zbiera się przed i w trakcie kwitnienia, dlatego pamiętaj by oszczędzić kilka gałązek z kwiatami jeśli chcesz doczekać się nasion.

Kiedy zbierać nasiona cząbru?

Nasiona cząbru dojrzewają już zwykle na przełomie sierpnia i września.

Jak zbierać nasiona cząbru?

Na tych samych gałązkach często jednocześnie kwitną kwiaty, dojrzewają zielone jeszcze nasiona i wysypują się te, które już dojrzały. Najlepiej nachyl gałązkę cząbru nad papierową torebką i wytrząśnij do niej bezpośrednio małe, brązowawe nasiona.


Jak zbierać nasiona ziół?
Zbiór nasion cząbru ogrodowego.



5. Nasiona dziurawca




Dziurawiec zwyczajny jest nie tylko fajnym i pożytecznym zielem, ale też atrakcyjną rośliną ozdobną. To nasze rodzime zioło, które można znaleźć na okolicznych łąkach praktycznie wszędzie. Można przynieść sobie wiosną jego sadzonkę wykopaną na dziko, kupić ją w centrum ogrodniczym albo wysiać go z nasion, by ubarwił ziołowy ogródek. Jego łodygi są twarde i wytrzymałe, więc zaschnięte kwiatostany mogą być ozdobą także w czasie zimy. O ile oczywiście wcześniej ich nie zetniesz.

Kiedy zbierać nasiona dziurawca?

Nasiona dziurawca dojrzewają od początku sierpnia, czasem trochę później

Jak zbierać nasiona dziurawca?

Zetnij całe kwiatostany, kiedy torebki nasienne zbrązowieją i zaczną się otwierać (łodygi i liście mogą być jeszcze wtedy zielone). Wytrząśnij nasiona bezpośrednio do papierowej torebki. Jeśli chcesz zostawić suche kwiatostany na zimę na grządkach, nałóż na nie tekstylny woreczek, zawiąż go, wytrząśnij i zbierz nasiona a później zdejmij woreczek naginając kwiatostan tak, by się nie złamał, a nasiona żeby nie wypadły z woreczka. Tak to się robi. Nasiona dziurawca są drobne jak maczek, a nawet mniejsze.


Kwitnący dziurawiec zwyczajny.

Jak zbierać nasiona ziół?
Drobne nasiona dziurawca.


6. Nasiona hyzopu




Hyzop lekarski, podobnie jak dziurawiec, jest nie tylko odporny na mróz, ale ozdabia ogród swoimi różowymi, fioletowymi lub niebieskimi kwiatami, które na dodatek przywabiają hordy owadów zapylających. Zasychające kwiatostany hyzopu po przekwitnięciu nie są już tak piękne i można je wyciąć w całości i wytrząsnąć z nich nasiona. Mocno przycięta w ten sposób roślina porządnie się rozkrzewi.

Kiedy zbierać nasiona hyzopu lekarskiego?

Pierwsze nasiona hyzopu dojrzewają od lipca - sierpnia, w zależności kiedy roślina zakwitła - a warto jej na to pozwolić, bo pachnie i wygląda wtedy pięknie. Część krzaczków hyzopu można przeznaczyć na zbiór ziela, a część do ozdoby ogrodu.

Jak zbierać nasiona hyzopu lekarskiego?

Najlepiej wyciąć całe kwiatostany, odwrócić je do góry nogami i włożyć do papierowej torebki. Kiedy zupełnie zaschną, brązowe nasiona same z nich wypadną.


Motyl latolistek cytrynek na kwitnącym hyzopie.

Jak zbierać nasiona ziół?
Zbiór nasion hyzopu.


7. Nasiona lawendy




Nasion lawendy doczekasz się wtedy, jeśli pozwolisz kwiatom zaschnąć na lawendowych krzaczkach i nie zetniesz wszystkich chciwie do zasuszenia. We wrześniu wszystkie zaschnięte kwiatostany i tak trzeba wyciąć (jest to pora przycinania lawendy), żeby krzewinki ładnie się zagęściły i zbyt szybko nie zestarzały. Zamiast wyrzucać suche kwiatostany możesz zebrać z nich wcześniej nasiona, które wysiejesz wiosną. Dobrze mieć trochę nasion i młodych roślin w zapasie, bo czasami lawenda przemarza zimą. Zamiast kupować nowe sadzonki, wyhoduj je sam!

Kiedy zbierać nasiona lawendy?

Nasiona lawendy zbieraj kiedy kwiatostany zupełnie zaschną i będziesz mógł je całkowicie wyciąć, czyli od sierpnia do października.

Jak zbierać nasiona lawendy?

Zetnij całe wyschnięte kwiatostany, wrzuć je do papierowej torby lub lnianego woreczka i pozwól i jeszcze doschnąć w suchym i przewiewnym miejscu. Nasiona lawendy dość ciężko wyłuskują się z kwiatostanów, dlatego musisz je mocno rozetrzeć w woreczku, by powypadały z suchych kwiatostanów. Lawenda ma bardzo fajne, czarne, błyszczące nasiona które łatwo odsiejesz od suchych resztek.


Owady zapylające uwielbiają lawendę.

Jak zbierać nasiona ziół?
Zbiór nasion lawendy

8. Nasiona majeranku


Majeranek ogrodowy jest zwykle małą i wątłą roślinką o niewielkich liściach ale dużym aromacie. Nie wytrzymuje naszych zim, więc każdego roku trzeba go na nowo wysiewać albo uprawiać z rozsady. Ma drobne, płaskie nasiona które łatwo kiełkują, ale już trudniej dochować się z nich ładnych roślin. Zwykle zanim majeranek rozrośnie się na tyle, że jest z niego co zebrać (pyszne liście), albo kończy się sezon albo roślina zaczyna kwitnąć. Na kanciastych główkach kwiatostanów wyskakują wtedy maciupkie, białe kwiaty które zasychając brązowieją.


Kiedy zbierać nasiona majeranku?

Nasiona majeranku są gotowe do zbioru od września do późnej jesieni.


Jak zbierać nasiona majeranku?

Zielonkawe kwiatostany nie muszą być zupełnie zaschnięte, by wydobyć z nich nasiona - wystarczy rozetrzeć je w palcach, a nasiona same wypadną ci na dłoń. 

Jak zbierać nasiona ziół?
Zbiór nasion majeranku.


9. Nasiona melisy


Zbiór nasion melisy lekarskiej jest mało praktyczny, bo znacznie łatwiej rozmnożyć ją przez podział starszych roślin albo zrobienie zielnych sadzonek, które łatwo się ukorzeniają. Kwiatostany melisy przypominają kwiatostany bazylii, podobnie jak niewielkie białe kwiaty. Okrągłe nasiona dojrzewają kiedy kwiatostany zaczynają żółknąć i brązowieć


Kiedy zbierać nasiona melisy?

Jeśli nie oskubiesz roślinki z aromatycznych młodych liści i pędów, zakwitnie w czerwcu a nasiona zaczną dojrzewać około miesiąc później.


Jak zbierać nasiona melisy?

Zetnij całe kwiatostany kiedy będą już suche i rozetrzyj je w woreczku lub torebce albo na sitku by wypadły z nich nasiona.


Jak zbierać nasiona ziół?
Kwiatostany melisy, a w nich - nasiona


10. Nasiona mięty


Mięta posiada mnóstwo różnych gatunków, a odmian - jeszcze więcej. Różnią się one nie tylko mocnym aromatem (wśród nich popularne są odmiany owocowo pachnące, np. mięta bananowa, truskawkowa, jabłkowa itd.) ale tez wielkością i pokrojem całych roślin. Mięty praktycznie nie rozmnaża się z nasion, bo nie ma takiej potrzeby. Kłącza wytwarzane przez miętę bajecznie łatwo się ukorzeniają i ogromnie przyspieszają produkcję sadzonek. Ale jeśli chcesz poszaleć, możesz zebrać jej mikroskopijne nasiona.


Kiedy zbierać nasiona mięty?

Musisz poczekać aż mięta najpierw zakwitnie (a kwitnie mało atrakcyjnie, kwiaty sa niepozorne, a całe kłosowate kwiatostany - niechlujne) a później jej kwiatostany zaczną zasychać i rozsypywać się, czyli mniej więcej do sierpnia - września.


Jak zbierać nasiona mięty?

Ujmij taki kwiatostan w palce i mocno szarpnij, by ogołocić pęd. W tym, co zostanie w twojej dłoni będą też nasiona, jednak tak drobne, że nie warto nawet ich odsiewać. Po prostu dosusz jeszcze całość i przesyp do papierowej torebki.


Kwiatostany mięty
Jak zbierać nasiona ziół?
Mięta: po lewej majowa, najlepsza do zbioru ziela, po prawej wrześniowa, najlepsza do zbioru nasion.



11. Nasiona ogórecznika


Ogórecznik lekarski jest jednym z tych ziół, których kwiaty służą jako przyprawa i do dekoracji (głównie). Ogórecznik rośnie i zakwita stosunkowo szybko, a w ciągu jednego sezonu można doczekać się dwóch pokoleń (kiedy wysiane wiosną rośliny wytworzą nasiona, te spadną na ziemię, wykiełkują i znów zakwitną). Gdy pojedynczy kwiat zostanie zapylony odpada w całości z kwiatostanu. Wystarczy więc popołudniowy spacer na rabatki by zebrać całą garść świeżych jeszcze kwiatów, które roślinie nie są już potrzebne. Dzięki temu wykorzystasz ogórecznika w kuchni i jednocześnie doczekasz się jego nasion.


Kiedy zbierać nasiona ogórecznika?

Nasiona ogórecznika często oddzielają się od rośliny kiedy jeszcze nawet nie są zupełnie wyschnięte. Roślina potrafi jednocześnie kwitnąć i wydawać nasiona. Pierwsze z nich dojrzewają nawet w czerwcu!


Jak zbierać nasiona ogórecznika?

Chociaż ogórecznik ma największe nasiona z wymienionych tu ziół, ciężko trafić na właściwy moment do ich zbioru. Najlepiej rozścielić gazetę lub płachtę materiału bezpośrednio pod rośliną, potrząsnąć nią i patrzeć czy nasiona spadają. Jeśli nie - albo już wszystkie opadły, albo jeszcze do tego nie dojrzały więc warto spróbować za kilka dni.


Kwitnący ogórecznik lekarski.

Jak zbierać nasiona ziół?
Na roślinie na zdjęciu po lewej na pewno są już jakieś nasiona gotowe do zbioru. Po prawej - kwiaty ogórecznika.

12. Nasiona oregano


Lebiodka oregano ma nie tylko bajecznie pachnące liście, ale też cudowne kwiatostany wydzielające słodki aromat i przywabiające motyle. To chyba najbardziej uwielbiane przez motyle zioło! Kiedy oregano zakwita, jego kwiatostany często pochylają się aż do samej ziemi pod swoim własnym ciężarem. Oregano kwitnie późnym latem, ale gdy zakwitnie jego liście nie są już dobre do zbioru. Dlatego podobnie jak hyzop, warto posadzić trochę oregano zarówno w ziołowym ogródku jak i na kwiatowych rabatach. Czy koniecznie potrzebne są do tego nasiona? Nie, bo tak jak melisę oregano można rozmnażać przez podział i ten sposób będzie zdecydowanie najszybszy.


Kiedy zbierać nasiona oregano?

Kwiatostany oregano przekwitają zupełnie i zasychają we wrześniu. Wtedy można zbierać jego drobne nasiona.


Jak zbierać nasiona oregano?

Zetnij cały suchy kwiatostan, rozkrusz go porządnie i odsiej drobne nasiona, np. na sitku.


Jak zbierać nasiona ziół?
Rusałka pawik odwiedza kwitnące oregano.

Jak zbierać nasiona ziół?
Zbiór nasion oregano.


13. Nasiona pysznogłówki


Liście pysznej pysznogłówki doskonale nadają się do przyrządzenia pysznej herbatki. Roślinie rośnie bardzo okazale, a jej kwiaty są najpiękniejsze ze wszystkich wymienionych tutaj ziół i często odwiedzają ją trzmiele. Pysznogłówka występuje w wielu różnokolorowych odmianach i świetnie nadaje się na bylinowe, kwietne rabaty. Od czasu do czasu można podskubywać jej liście, a roślina i tak zakwitnie. Znosi nasze zimy, chociaż bywa krótkowieczna, dlatego dobrze mieć na podorędziu zapas jej nasion.


Kiedy zbierać nasiona pysznogłówki?

Nasiona pysznogłówki zbieraj kiedy jej główkowate kwiatostany zaczną zasychać, czyli od sierpnia. Ponieważ kwiatostany zdobią rabaty i ziołowy ogródek także po zaschnięciu, warto pozostawić je na jesień i zimę.


Jak zbierać nasiona pysznogłówki?

Nagnij cały kwiatostan, nałóż na niego papierową torebkę i mocno potrząśnij, a wysypie się z niego mnóstwo mikroskopijnych, brązowych nasion.


Różnokolorowy łan kwitnących pysznogłówek.

Jak zbierać nasiona ziół?
Zbiór nasion pysznogłówki.


14. Nasiona ruty



Ruta zwyczajna jest rzadkim gościem w ziołowych ogródkach, ponieważ należy ją stosować z rozwagą. Jest jednak bardzo dekoracyjna - niebieskawe liście, żółte kwiaty i atrakcyjne torebki nasienne stanowią doskonałe urozmaicenie ziołowego ogródka. Poza tym jest jedną z tych magicznych i starodawnych roślin, którą po prostu trzeba mieć!


Kiedy zbierać nasiona ruty?

Nasiona ruty zbieraj kiedy zielone torebki nasienne dojrzeją na brązowo i zaczną się otwierać. Często jedne kwiatostany dopiero kwitną, inne dojrzewają, a jeszcze inne - rozsypują nasiona. Czarne, kanciaste nasiona dojrzewają od sierpnia - września.


Jak zbierać nasiona ruty?

Przygotuj papierowa torebkę i po prostu wytrząśnij do niej suche nasiona. Nic prostszego!

Jak zbierać nasiona ziół?
Zbiór nasion ruty zwyczajnej.


15. Nasiona szałwii


Szałwia lekarska bujnie się krzewi i wydaje mnóstwo szorstkich, srebrnych liści. Zbiera się z niej pojedyncze liście lub uszczykuje wierzchołki by pobudzić krzewienie. Ponieważ szałwia nie zimuje w naszym klimacie w gruncie - jest wrażliwa na mróz - co roku uprawia się ją głównie z rozsady, ale można także wysiać jej nasiona wiosną. Suche kwiatostany nie są specjalnie atrakcyjne i możesz je wyciąć od razu, albo pozwolić dojrzeć czarnym, okrągłym nasionom. Musisz ich pilnować, bo po dojrzeniu dość łatwo spadają na ziemię i możesz je przeoczyć.


Kiedy zbierać nasiona szałwii?

Szałwia uprawiana z rozsady zakwita w lipcu - sierpniu, a od sierpnia można już spodziewać się dojrzewania nasion.


Jak zbierać nasiona szałwii?

Zetnij ostrożnie całe kwiatostany i włóż je do papierowej torebki i rozetrzyj. Następnie zdmuchnij suche resztki i oddziel od nich nasiona.


Dojrzewające nasiona szałwii.

Jak zbierać nasiona ziół?
Zbiór nasion szałwii

To już wszystkie zioła, których nasiona w tym roku udało mi się zebrać. Czekam jeszcze na nasiona estragonu i tymianku, a kiedy dojrzeją - dorzucę je do tego wpisu.

Powodzenia w jesiennych zbiorach!

8 komentarzy:

  1. Super poradnik! Dzięki za info! Pozdrawiam! :)

    OdpowiedzUsuń
  2. Pięknie i bardzo pomocny opis! Bardzo Dziękuje!

    OdpowiedzUsuń
  3. Bardzo przydatne informacje:) dziekuje:)

    OdpowiedzUsuń
  4. Bardzo przydatne informacje:) dziekuje:)

    OdpowiedzUsuń
  5. Szukałam zdjęcia, jak wygląda kwitnący majeranek oraz jak wyglądają nasionka i tutaj wszystko znalazłam. Pięknie, dokładnie, rzeczowo. Super. Dziękuję.

    OdpowiedzUsuń
  6. Super poradnik! Dziękuję :)

    OdpowiedzUsuń
  7. Super informację dla neptyka, jakim jestem. Zdjęcia są bezcenne.

    OdpowiedzUsuń

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...