środa, 29 kwietnia 2015

Allelopatia - sympatie wśród roślin



Kto z kim na grządkach trzyma sztamę, a komu jest razem nie po drodze? Warto dobrze przemyśleć które gatunki wysiejemy obok siebie by zebrać jak najlepsze i najzdrowsze plony. Roślina nie zając - nie ucieknie. Po co ma się męczyć w towarzystwie gatunku, który nie pała do niej sympatią?









Pamiętam jeszcze z podstawówki doświadczenia zakładane na lekcjach biologii: w jednej doniczce siało się wybrane duety roślin i obserwowało, kto z kim się lubi, a kto kogo dręczy. Aksamitki z astrami wydawały się kiepsko dobraną parą: im bliżej aksamitek rosły siewki astrów tym były mniejsze i bardziej fajtłapowate. Rzeczywiście, posadzone zbyt blisko innych kwiatów aksamitki mogą hamować ich wzrost.
Z drugiej strony popularne "śmierdziuchy" odstraszają mszyce. I przyciągają nagie ślimaki. Jak tu być mądrym?

Zieloni egoiści


Każdy, kto ma na swojej działce orzecha włoskiego wie doskonale, że żadna roślina pod nim nie urośnie - nawet utrzymanie trawnika w dobrej formie pod koroną tego drzewa stanowi - nomen omen - trudny orzech do zgryzienia. W jaki sposób orzech włoski walczy z innymi roślinami o wodę, składniki pokarmowe i przestrzeń życiową? W jego tkankach wytwarzany jest juglon - organiczny związek hamujący wzrost i rozwój konkurencji. Sadząc orzecha włoskiego trzeba więc pamiętać, że zyskując malownicze i pożyteczne drzewo w pakiecie z nim dostaniemy również łysy placek ziemi pod jego koroną. Warto zastanowić się wcześniej, jak takie klepisko wykorzystamy. Może będzie dobrym miejscem do usytuowania ławki lub ogrodowego stolika?

Orzech walczy z niepożądanym towarzystwem bardzo aktywnie, jednak niektóre gatunki roślin i bez tego potrafią uprzykrzyć innym życie. Na niejednej działce latem rozkwitają słoneczniki, którym ze względu na ich rozmiary i żarłoczność zwykle trudno znaleźć towarzystwo. Podobnie gburowatym sąsiadem dla większości roślin będzie topinambur. Oba gatunki wysysają z ziemi mnóstwo wody i składników pokarmowych, przerabiając je na imponującą rozmachem zieloną masę, rzucającą na dodatek mnóstwo cienia. Słoneczniki i topinambur najlepiej więc trzymać na dystans - przyjaźń z nimi to dla wielu gatunków nie lada wyzwanie.


Zakochane pary i zaprzysiężeni wrogowie



Wiedza na temat wzajemnego negatywnego wpływu roślin na siebie przyda się zwłaszcza wtedy, gdy twoja działka nie powala rozmiarem i będziesz zmuszony posadzić rośliny w mniejszej rozstawie niż same by tego chciały. Dysponując większym areałem zawsze można takim gatunkom zapewnić nieco więcej miejsca, na przykład zostawiając pomiędzy nimi dodatkową wolną grządkę. Po co jednak marnować przestrzeń, którą można z pożytkiem wykorzystać?

Nie wszystkie gatunki są tak bezwzględne jak orzech, niektóre wzajemnie sobie pomagają. Jednym z najlepszych tego przykładów jest para marchew - cebula. Każde z tych warzyw ma swojego wroga wśród szkodników, dla marchwi jest nim połyśnica marchwianka, a dla cebuli - śmietka cebulanka. Tak się składa, że połyśnica nie znosi aromatu cebuli, a śmietka nie gustuje w marchwi, dlatego te dwa warzywa uprawiane obok siebie będą mniej narażone na atak zagrażających im szkodników.

Złote zasady dobrego sąsiedztwa


Znajdziesz je w przygotowanej przeze mnie tabeli. Sam także spróbuj trochę pogłówkować.

→ Unikaj sadzenia obok siebie roślin, które stanowią dla siebie naturalną konkurencję.
Przykład? Maliny i jeżyny są jak siostry bliźniaczki. Będą ze sobą walczyć do upadłego - dopóki ich nie rozdzielisz.

→ Wykorzystaj zioła by odstraszyć szkodniki
Przykład? Zaproś do warzywnika zioła z ziołowego ogródka. Tymiankiem odstraszysz mrówki, a czosnkiem... po czosnku każdy ma czosnkowy oddech. Wielu szkodnikom też odbije się czkawką.

→ Nie sadź w tym samym miejscu tych samych roślin każdego roku
Przykład? Pozwól ziemi odpocząć. Każda roślina ma inne wymagania i uprawiana na okrągło w tym samym miejscu w końcu wyssie z gleby to, co dla niej najlepsze. Stosuj płodozmian!

→ Wiele szkodników ma wilczy apetyt i swoje ulubione rośliny. Nie ułatwiaj im życia!
Przykład? Nie zdziw się, kiedy armia stonki opuści kartoflisko i uderzy na twoje bakłażany. Te dwa warzywa należą do tej samej rodziny i o ile ziemniaki są dla stonki smacznym obiadem, o tyle bakłażany będą dla niej torcikiem z wisienką. Nie napełniaj stonkom brzuszków, posadź bakłażany i ziemniaki daleko od siebie.

Jak korzystać z tabeli wzajemnego wpływu roślin?



Z tabeli wzajemnego wpływu roślin na siebie dowiesz się, które z gatunków będą dla siebie dobrymi towarzyszami w uprawie, a które lepiej trzymać od siebie z daleka. W tabeli znajdują się głównie warzywa, ale też kwiaty, zioła i zboża. Dodatkowo na czerwono zaznaczyłem szkodniki grasujące w uprawach. Nie brakuje też ciekawostek: kto wie, może wiedza o pożytecznym wpływie konopi na uprawę ziemniaka będzie dla kogoś przydatna? Wizja kartofliska porośniętego konopiami wydaje się podwójnie apetyczna.



LEGENDA:

    Rośliny wzajemnie na siebie oddziałują (korzystnie lub niekorzystnie)
       Roślina ze zdjęcia korzystnie lub niekorzystnie wpływa na inne rośliny
       Rośliny korzystnie lub niekorzystnie wpływają na roślinę na zdjęciu

PRZYKŁAD:


ziemniak, burak

kapustne, śmietka cebulanka

koper




Marchew







cebula, szczypiorek, por, groch, fasola karłowa, sałata
pomidor, rzodkiewka, szpinak, len, rozmaryn, truskawka
INTERPRETACJA:

Marchew, ziemniak i burak wzajemnie niekorzystnie wpływają na swój rozwój i nie powinny być uprawiane blisko siebie. Marchew niekorzystnie oddziałuje na uprawę warzyw kapustnych, nie lubi jej także śmietka cebulanka. Natomiast na samą marchew niekorzystnie wpływa sąsiedztwo kopru.
Marchew działa korzystnie na uprawiane w jej pobliżu: cebulę, szczypiorek, por, groch, fasolę karłową i sałatę. Wszystkie te warzywa pozostają natomiast bez wyraźnego wpływu na samą marchew. Roślinami, które korzystnie wpłyną na jej uprawę są: pomidor, rzodkiewka, szpinak, koper, len, rozmaryn i truskawki. Sąsiedztwo samej marchwi ani nie zaszkodzi ani nie pomoże w ich uprawie.




allelopatia
Bez-ogródek
wzajemny wpływ roślin na siebie

WPŁYW NIEKORZYSTNY
ROŚLINA
WPŁYW KORZYSTNY



Agrest

 

pomidor


pomidor, seler

 
Bób



ziemniak



Bratek


żyto



fasola tyczna, ziemniak, czosnek, szpinak



Burak czerwony




 

cebula, fasola karłowa, por kapusta, kalarepa, pomidor, koper, groch, sałata, rzodkiewka, seler, ogórek


groch, fasola, połyśnica marchwianka


Cebula



por, marchew

pomidor, truskawka

koper, wczesna sałata, burak, pietruszka, rumianek


groch, fasola, kapustne, mszyce

Czosnek


 

pomidor, ziemniak, burak, seler, truskawka, drzewa owocowe, róża, malina



jaskrowate, trawy, ziemniak


Drzewa owocowe



 

rzodkiewka, szczypiorek, czosnek, łubin, fasola, chrzan, kukurydza, wyka, pokrzywa, mniszek lekarski





ziemniak


Dynia





fasola, kukurydza


cebula, czosnek, burak, kapustne, koper włoski, stonka


Fasola






dynia, kukurydza, ogórek, por, seler, ziemniak, mięta

marchew, pomidor, sałata, rzodkiewka, szpinak, rabarbar, koper, truskawka



burak


 
Gorczyca






cebula, czosnek, mieczyki


Groch




 

fasola, marchew, ogórek, rzodkiewka, kukurydza, seler, sałata, kapusta, mięta, truskawka



jaskrowate, ziemniaki, orzech włoski


Jabłoń



 


chrzan, szczypiorek, nasturcja




drzewa owocowe, motylkowe



Jaskrowate






malina


Jeżyna






pomidor, marchew, rzodkiewka


 
Kalafior


 


kapustne

seler, fasola, zioła aromatyczne



Kalarepa



 

burak, cebula, ogórek, seler,
groch, zioła aromatyczne


fasola tyczna, pomidor, rzodkiewka, marchew


Kapusta



 
burak, cebula, kapustne, seler, fasola karłowa, groch, ogórek, koper, rumianek, szałwia, sałata, wczesne ziemniaki



jaskrowate, bób


Koniczyna



 


trawy



koper włoski, pomidor


Koper



 
cebula, kapustne, sałata, ogórek, kukurydza, marchew, ziemniaki, fasola karłowa, groch, burak, majeranek, słonecznik



Krwawnik



 


trawy, zioła



seler, burak


 
Kukurydza



 

dyniowate, fasola, groch, ziemniaki, rzodkiew, cebula, pszenica, pomidor



stonka


Len



 


marchew, ziemniaki



orzech włoski


Lucerna



 


trawy



Łubin



  


drzewa owocowe, ziemniaki



bazylia, ruta


Majeranek





kapustne



jeżyna, truskawka, ziemniak


 
Malina






ziemniak, burak

kapustne, śmietka cebulanka

koper





Marchew








cebula, szczypiorek, por, groch, fasola karłowa, sałata

pomidor, rzodkiewka, szpinak, len, rozmaryn, truskawka



bielinek kapustnik, mrówki, mszyce


Mięta



 

rumianek, pokrzywa

kapusta, brokuł, fasola, groch



Mniszek lekarski





drzewa owocowe, dżdżownice



pomidor, owies, ziemniak


 
Morela






Morwa



 


winorośl




jaskrowate



 
Motylkowe






ziemniak, pomidor, truskawka, zioła aromatyczne



Ogórek





drzewa owocowe, fasola, groch, kapustne, kukurydza, seler, sałata,  słonecznik, burak, pietruszka, cebula,  koper



motylkowate


Orlik






Owies







marchew, morela




szkodniki fasoli



Petunia







sałata



 
Pietruszka




 

pomidor, fasola, szparag, groch, rzodkiew, cebula, ogórek, seler, szczypiorek, truskawka, róże



Pokrzywa





pomidor, ziemniak, drzewa owocowe, zioła



kapustne, rzodkiewka, ziemniak, bób, groch, ogórek, koper włoski, morela, orzech włoski, porzeczki




Pomidor









pietruszka, szparag, seler naciowy, kapusta wczesna, sałata

marchew, szpinak, agrest

cebula, nagietek, pokrzywy, szczypiorek



połyśnica marchwianka


Por



 

cebula, fasola karłowa, sałata, seler, burak, marchew


wiśnie, sosna, tulipan, mak, klon, ostrożeń polny


 
Pszenica






kukurydza

rumianek



Róże







czosnek, pietruszka



Rumianek





kapustne, cebula, czosnek, mięta, pszenica



rdest


Rzepa





groch



pomidor, kapustne


Rzodkiewka








ogórek, warzywa korzeniowe, motylkowe

sałata, nasturcja

szpinak, burak, cebula, pietruszka, truskawka, drzewa owocowe



pietruszka


Sałata








kapustne, ogórek, por, cebula, marchew, rzodkiewka

fasola karłowa, groch, burak, pomidor, rabarbar, czosnek, mięta, koper



bób, ziemniaki, bielinek kapustnik


Seler





kalafior, pomidor, por, ogórek, czosnek, burak

fasola karłowa, groch



połyśnica marchwianka


Skorzonera





marchew




ziemniak



 
Słonecznik







ogórek

groch, fasola, kapusta, burak, mączniak agrestu, mszyce, parch jabłoni


Szczypiorek





marchew, koper, róże, drzewa owocowe



Szparagi





chrzan, pietruszka, pomidor, bazylia



burak


Szpinak



 

ziemniaki, kapusta, fasola tyczna, rzodkiewka, rabarbar, truskawka




drzewa owocowe



Trawy




 



lucerna, koniczyna, krwawnik



kapusta, maliny



Truskawki






fasola, groch, sałata, szpinak, cebula, czosnek, burak



bielinek kapustnik


Tymianek





truskawka




Winogrona





łubin, morwa, wiąz, hyzop



pszenica, ziemniak


Wiśnie







wiele owadów


Wrotycz pospolity





drzewa owocowe, kompost




Wyka





drzewa owocowe, żyto


marchew, ogórek, dynia

mak, pomidor, groch, słonecznik, malina,

wiśnie, komosa, łoboda
orzech włoski, jabłoń, morela







Ziemniak








kapusta, szpinak, kukurydza, bób, fasola

chrzan, czosnek, esparceta, groch, len, pokrzywa, konopie, nasturcje

10 komentarzy:

  1. Bardzo ciekawe i pomocne informacje. Serdecznie pozdrawiam.

    OdpowiedzUsuń
  2. zdaje się jest błąd w interpretacji. czerwona strzałka od kopru do marchwi z opisem "Marchew niekorzystnie oddziałuje na uprawę warzyw kapustnych i kopru, chociaż ich uprawa w pobliżu marchwi nie wpłynie na nią samą negatywnie."

    OdpowiedzUsuń
  3. Witam. Przy buraku strzałka od czosnku, że niekorzystny, a przy czosnku, że dla buraka korzystny. Pozdrawiam. bardzo ciekawa tabela. Edyta

    OdpowiedzUsuń
  4. Salata-marchew błąd.

    OdpowiedzUsuń
  5. Bardzo mnie zainteresowala tematyka prowadzenia wlasnego ogrodu. Oczywiscie potrzeba na to wydzielic odpowiednia ilosc czasu wiec moze to byc dla mnie troche wyzwaniem. Jakbym miala byc z Wami szczera to nawet nie zdawalam sobie sprawy z faktu istnienia allelopati w swiecie warzyw .. fascynujace zagadnienie :) Mi osobiscie sie marzy zbudowanie jakiejs szklarni badz tez potocznie zwanego tunelu do posadzenia sobie powiedzmy pomidorow oraz papryki. Co ciekawe na temat tej drugiej nie udalo mi sie tutaj znalezc informacji dlatego tez wybralam sie w dalsze poszukiwania. Po dluzszym czasie wpadlam na ten artykul https://www.sklepogrodniczy.pl/blog/sasiedztwo-warzyw-jakie-warzywa-siac-obok-siebie Wynika z niego, ze jedynie w "towrzystwie" pietruszki beda mialy sie dobrze. W takim razie moje pytanie jest nastepujace .. czy moge w jakiejs odleglosci posadzic pod taka folia pomidory i papryke? Mile widziane komentarze osob poparte praktycznym doswiadczeniem :) Pozdrawiam!

    OdpowiedzUsuń
  6. Jeśli chodzi o uprawę zbóż to warto jest zdecydować się na jego ochronę specjalnie przeznaczonymi do tego środkami takimi jak te hhttps://www.syngenta.pl/uprawy/zboza/tilt-turbo-575-ec . Myślicie, że to dobry pomysł?

    OdpowiedzUsuń
  7. Bardzo ciekawy temat. To można zrobić tym siewnikiem https://zielonomi24.pl/Siewnik-rzedowy-do-nasion-EA-M-WOLF-Garten ?

    OdpowiedzUsuń
  8. [url=https://www.poduszka.com.pl/]Poduszka do spania[/url] w sklepie.

    OdpowiedzUsuń

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...