Cytrynki z Omanu

Legenda głosi, że wyrósł w miejscu gdzie spadły łzy Heleny Trojańskiej. Jest całkiem spory, chociaż niełatwo go odnaleźć. Na własne oczy widzieli go nieliczni. Egzotyczny i tajemniczy, aż chciałoby się go mieć tylko dla siebie. Jednak aby zostać sułtanem Omanu wcale nie trzeba opuszczać kraju; wystarczy zasadzić go w ogródku i patrzeć, jak harem motyli tańczy tylko dla nas...

Weźmy na przykład taką szczeć. Z pozoru zwykły kolczasty badyl a jednak okazuje się, że można o niej mówić i mówić, przyglądać się jak rośnie i robić z jej kwiatostanów różne cudeńka, a i tak nie dowiemy się o niej wszystkiego. KAŻDY, nawet najpospolitszy chwast potrafi skrywać jakąś tajemnicę i czasem naprawdę trzeba zjeść beczkę soli, by się do tej tajemnicy dobrać. Ale oczywiście Paszczak (dzień dobry, ukłon, to ja) nie byłby sobą gdyby na pospolitych roślinach poprzestawał. A tym razem będzie roślina mocno niepospolita: oman wielki, Inula helenium.

Cenna posiadłość i jak ją zdobyć

Podobno oman wielki rośnie w Polsce dziko. Przyznam, że tej Polski gdzie on rośnie ja nie znam, bo w życiu go w naturze nie spotkałem, a umówmy się, że nie jest to jakiś konus którego można łatwo przeoczyć. Przeciwnie: potrafi wyrosnąć nawet do trzech metrów wysokości (!!!) jeśli tylko zechce, a przeważnie właśnie „zechciewa”.

No dobrze, to gdzie można znaleźć oman? Podobno nad potokami i w zaroślach i jestem skłonny się z tym zgodzić, kiedy patrzę na jego liście. Są długie, jajowate, miękkie w dotyku, filcowate. Mają bardzo dużą powierzchnię, wiec kiedy tylko słońce mocniej przygrzeje niezależnie czy podłoże będzie solidnie podlane czy nie – i tak zwiędną. Żadna roślina nie byłaby na tyle głupia by wybierać sobie na siedlisko miejsce w którym nie czułaby się co najmniej przyzwoicie zatem oman MUSI lubić miejsca wilgotne i lekko ocienione. Czyli doliny potoków są jak znalazł i tam polecam go szukać.

Kiedy już go znajdziecie, wystarczy zebrać kilka nasion i wysiać we własnym ogródku – prosta rzecz, chociaż dla cierpliwych. Pierwszych kwiatów doczekacie się nie w następnym roku uprawy, jak to zazwyczaj u bylin bywa, lecz jeszcze w następnym, czyli po trzech latach. Uch, kiepska sprawa, ale warta świeczki. Łatwiej będzie dostać od znajomego ogrodnika gotową sadzonkę - pod warunkiem że on sam uprawia oman, co wcale nie jest takie popularne. Kiedy jednak już go zdobędziecie, to wy możecie zostać szejkiem rozdającym wszystkim tą niesamowitą roślinę. No, nie wszystkim żeby zanadto nie spowszedniała. Z roślinami jak z monetami: te rzadkie są cenne tylko wtedy, gdy są rzadkie!

Oman wielki w kwietniu...

... i w maju. Do kwitnienia jeszcze 2 miesiące!

Łodygi omanu są w przekroju okrągłe. To tak na marginesie, gdyby był problem z identyfikacją rośliny.

Słonecznikoaster

Tak można określić kwitnący oman. Słonecznożółte kwiaty osiągające w porywach do 10 cm średnicy wyrastające w wiechach na trzymetrowych łodygach wyglądają jak przerośnięte astry albo skarlałe słoneczniki. Są bardzo ozdobne także kiedy już przekwitną i uwalniają puchate nasiona. W tym sezonie mój oman zakwitł z początkiem lipca i nadal kwitnie. Zwykle kwitnienie trwa około miesiąca. Duża liczba kwiatów powoduje, że rośliny łatwo mogą się połamać i trzeba je podpierać od samego początku sezonu.

Oman wielki w czasie kwitnienia (lipiec) ...

... i jego puszyste nasiona we wrześniu

Sio, motyko!

Wiadomo, że kwiaty zwykle nie lubią konkurencji i warto usuwać wszystkie wyrastające dookoła chwasty dla ich dobrego samopoczucia. Cóż, oman nie jest wyjątkiem jednak należy uważać, żeby później nie okazało się, że chcieliście dobrze a wyszło jak zawsze. Wszystkie manewry dookoła omanowych korzeni trzeba wykonywać ostrożnie, żeby ich nie uszkodzić. Po pierwsze – jeśli chcecie je później zebrać fajnie żeby były dorodne i nie pokaleczone, a po drugie jeśli sama roślina ma ładnie rosnąć nie można podcinać jej skrzydeł… no, korzeni. A te korzenie to ma że ho, ho! Grubaśne, długaśne i jeszcze czasem wynurzające się ponad podłoże jak wieloryby z oceanu. Dlatego chwasty dookoła nich najlepiej wyrywać, a nie wycinać i w ogóle nie manipulować motyką dookoła zbyt wiele. Aha, tak, dobrze przeczytaliście: kłącza omanu się zbiera, bo to surowiec zielarski jest. Byłbym szczerze zdumiony gdyby było inaczej, bo nie ma cudu żeby tak okazała roślina na nic się nie przydawała. Musi być z niej jakiś pożytek!

Słodkie korzenie

W zgrubiałych korzeniach omanu jest mnóstwo cukru: nawet 40%! Oman, podobnie jak topinambur gromadzi cukier inulinę, który może być spożywany przez diabetyków. Poza tym ma mnóstwo cudownych właściwości leczniczych – jest pomocny przy chorobach układu oddechowego (działa zwłaszcza wykrztuśnie), niestrawnościach – pobudza wydzielanie soku żołądkowego. Dotychczas nie próbowałem podjadać tych korzeni, ale kuszą mnie omanowe, korzeniowe cukierki. Podobnie jak u topinamburu, słodkość korzeni wzrasta po przemrożeniu, dlatego dobrze odkopywać je po pierwszych przymrozkach. Mimo, że są takie mięsiste, okazałe i rosną przy samej powierzchni nie trzeba ich okrywać na zimę – oman jest całkowicie mrozoodporny.

Cytrynkowa rewolucja

Długo zastanawiałem się nad tym jaką tajemnicę kryje oman, aż dwa tygodnie temu wszystko stało się jasne. Nadeszły wtedy upalne dni, zrobiło się ultragorąco, wszystkie kwiaty zaczęły kipieć nektarem wabiąc chmary motyli. Mieszanka kwiatów dla motyli, którą posiałem na grządkach okazała się niewypałem, albo zwyczajnie nie zniosła konkurencji kwitnącego w pobliżu omżynu Dawida – ten zwabił do siebie wszystkie motyle. No, prawie wszystkie, reszta poleciała właśnie do omanu. Ale nie byle jaka reszta bo motyle podzieliły się na dwa obozy: wszystkie rusałki wybrały omżyn, a wszystkie cytrynki przywabił oman. Cytrynki są dość rzadkimi gośćmi w ogrodach, które najłatwiej dostrzec wiosną tym bardziej więc stadko tych owadów w środku lipca we własnym ogródku to wspaniały widok!

Dlaczego cytrynki tak lubią oman – nie wiem, może pasuje im do koloru skrzydełek, łatwiej im się w nim ukryć? Albo wyjątkowo gustują w smaku jego nektaru? Jedno jest pewne: szansa by pojawiły się w Waszym ogródku wzrasta znacząco, jeśli zostaniecie sułtanami kwitnącego omanu.

To jak: