Sekrety kwiatów #31: Sumak octowiec

Kiedy piszę te słowa, drzewa za oknem płoną najwspanialszymi kolorami. Mieliśmy w tym roku piękną polską złotą jesień – nieco kapryśną, to prawda, jednak na niedosyt ciepłych dni nie odważyłbym się narzekać. Tak czy inaczej listopad zabrał ze sobą ostatnie resztki zielonej imprezy i grudniowi nie został nawet kwiatek do butonierki dla ocieplenia wizerunku. Może tylko sumak octowiec mógłby się jeszcze do tego nadać...

Jesień to nie drugie lato: na pogodowe niespodziewajki trzeba być przygotowanym bo nie od dziś wiadomo, że październik z listopadem to najlepsi kumple kwietnia, a ten ma w głowie tylko kogel-mogel. Grudzień trzyma się od tej zgrai z daleka. Przechadza się ulicami jak dystyngowany starszy pan w czarnym palcie; budzi respekt i szacunek.

Jesienne liście sumaków płoną ognistymi barwami. Najbardziej intensywne kolory przybierają drzewa rosnące w ubogim podłożu i na słonecznym stanowisku. Dodatkową, całoroczną ozdobą sumaków są jego bordowe kwiatostany. Na zdjęciu sumak octowiec odmiana 'Dissecta'.

Z sumakiem octowcem (Rhus typhina) trudno się zaprzyjaźnić tak samo jak z grudniem. Drzewko z niego raczej nikłej postury, na krzew też rzadko wygląda, wiatry łatwo łamią jego kruche gałęzie i lepiej dwa razy się zastanów zanim posadzisz go sobie w ogródku, bo zuchwalec z niego niebywały.

Trudno utrzymać sumaka w ryzach: jego korzenie rosną bardzo płytko, tuż pod powierzchnią ziemi i już samo koszenie trawy pod koroną sumaka może je uszkodzić. Ostrze kosiarki potyka się o korzenie wystające ponad ziemię i rani je, co tylko pobudza sumaka do wydawania odrostów korzeniowych. Walka z nimi przypomina walkę z wiatrakami lub bardziej adekwatnie – z Hydrą, bo w miejscu każdego wyciętego pędu odrasta kilka następnych. Dobrze jest więc wybrać dla sumaka albo takie miejsce, w którym nie będziesz nic pod nim sadził ani agresywnie kosił trawy, albo takie, gdzie jego krzewienie nie będzie przeszkadzało ani Tobie, ani Twojemu sąsiadowi do którego sumak z pewnością szybko przerośnie pod ogrodzeniem.

Sumak octowiec latem

Jednak od przybytku głowa nie boli, a nawet bardzo się raduje, szczególnie kiedy liście sumaków zaczynają przybierać jesienne barwy. Przebarwiają się na żółto, pomarańczowo, różowo i czerwono a najczęściej wszystkie te kolory mieszają się na jednym drzewku. Dumnie prezentują się też bordowe owocostany sumaków, którymi zakończone są szczytowe gałązki: wyglądają jak groty strzał przebijające się przez płomienie liści. Każdy owocostan, który teraz składa się z setek suchawych, włochatych owoców był jednak wcześniej kwiatostanem, chociaż u sumaka nie różnią się one zbytnio wyglądem.

Ot, bordowe i włochate to było już w czerwcu na początku kwitnienia i takie samo jest pod koniec sezonu.

Można odnieść wrażenie, że przez pół roku nic się nie wydarzyło. Sumaki są drzewami dwupiennymi, jednak osobniki męskie sadzi się rzadko, bo mają mniej ozdobne wiechy kwiatów i oczywiście nie zawiązują owoców. Natomiast kwiatostany sumaków – pań zdobią drzewka już od czerwca, później zmieniają się w owocostany i zwykle utrzymują się przez całą zimę, do następnego roku a nieraz nawet dłużej.

Owocostany sumaka octowca przypominają wyglądem włochate szyszki.

Ze świeżych owoców sumaka można przygotować tzw. indiańską lemoniadę – wystarczy je gotować przez kilka minut. Sumakowa lemoniada jest dość kwaśna (nazwa octowiec nie jest przypadkowa), dlatego tradycyjnie osładza się ją syropem klonowym. Teraz jest na nią jednak już a późno, bo owoce sumaków dawno wyschły. Teraz można co najwyżej wetknąć gałązkę sumaka do grudniowej butonierki. Elegancko zamszowa w dotyku, kwaśna w smaku i z drzewka nieprzewidywalnego w obyciu – będzie pasowała do jego charakteru.

Kiedyś tuż przy samym oknie posadziłem sobie szpaler sumaków. Rosły tak przynajmniej dziesięć lat, aż w końcu zaczęły mi zabierać całe światło wpadające do mieszkania. Pamiętam, że gdy przychodziła zima lubiłem patrzeć na owoce tych sumaków – bordowe kuleczki pod śniegową pierzynką, jedyny kolorowy akcent w zasięgu wzroku. Podobno idzie do nas zima stulecia, ale tak samo prawdopodobnie potknie się gdzieś po drodze i wcale nie przyjdzie. Ze śniegiem czy bez, sumaki i tak będą wyglądały zjawiskowo.

Sekrety kwiatów są moim autorskim cyklem felietonów ukazujących się w magazynie "Mam Ogród" i przedstawiają niezwykłe tajemnice roślin, które teraz i Ty możesz poznać!